خانه
ی کبیری در بخش مرکزی قسمت قدیمی شهرستان خوی (داخل حصار محیطی که در دوره
ی ایلخانان کشیده شده بود ) واقع شده است . این شهرستان در منطقه ی معتدل
نسبتا سرد قرار دارد ودارای آب و هوای نسبتا سرد و کمی رطوبتی می باشد .
بطور کلی منطقه ی آذربایجان غرببی بغلت وجود دریاچه ی ارومیه و مراتع و
جنگلها نسبت به نواحی مرکزی ایران مرطوب بوده و شهرستانهای استان تا حدی
در مسیر کمربند زلزله خیز قرار گرفته اند و طبق مدارک تاریخی شهر خوی نیز
گاهی دچار زلزله با درجات مختلف شده است و آسیب نیز به بناهای شهر وارد
نموده است .
موقعیت فعلی :
خانه ی کبیری در ضلع شمالی کوچه امیر و از سه طرف مشرف به کوچه می باشد
.(ساختمان با محوطه به صورت سه نبش احداث گردیده است . )و دارای دو درب
ورودی می باشد که یکی از ضلع غربی به محوطه ی بنا که کف محوطه نسبت به
کوچه حدود ۸۰ سانتی متر پایین تر قرار گرفته و دیگری از ضلع شمالی بداخل
ساختمان می باشد . حیاط فعلی ساختمان به صورت باغچه می باشد و در قسمت جلوی
ساختمان حوض نسبتا کوچکی با عمق حدود ۵۰ سانتی متر قرار گرفته و در قسمت
جنوبی محوطه ساختمان مخروبه ای که آوارهای پشت بام بداخل ریزش کرده
مشاهده می گردد.
مشخصات بنا
ساختمان کبیری که در وسط قسمت قدیمی شهرواقع شده از سه سمت مشرف به کوچه و
از یک سمت مشرف به خانه نسبتا قدیمی دیگری می باشد .ساختمان در قسمت مرکزی
(سالن طبقه ی همکف و سالن طبقه ی اول ) به صورت دو طبقه ، ولی طرفین با
مصالح سنک لاشه و آجر و خشت خام و در داخل با اندود گچ کاری ، گچ بری و
نقاشی و از بیرون با اندود کاهگل احداث گردیده است .
قسمت خارجی سلختمان به صورت خیلی ساده با اندود کاهگل پوشانیده شده و
نمای مشرف به محوطه ی بنا با آجرکاری و گچ کاری خیلی ساده احداث گردیده است
. به هر صورت تنها قسمت ارزشمند این بنا سالن طبقه ی اول می باشد و بقیه ی
قسمت ها فاقد هر گونه ارزش معماری ، هنری می باشد .
با توجه به فرم معماری می توان اظهار داشت ، که احداث این بنا متعلق به
دوره قاجار می باشد و در وسط نقاشی های رسم شده در سالن طبقه اول تاریخ
۱۲۸۲ ضبط شده است ، که بعضی کارشناسان میراث را ، عقیده بر آن است ، که این
تاریخ هجری شمسی است ، و با احتساب تاریخ فوق نقاشی بنا ، در دوره
مظفرالدین شاه بوده است ، ولی با توجه به اینکه تاریخ هجری شمسی از سال
۱۳۰۴ شمسی متداول گردیده ، بعید به نظر میرسد ، که تاریخ فوق ، شمسی باشد ،
پس قمری بودنش درست تر به نظر می آید ، عده ای نیز بر این عقیده اند ، که
نقاش این بنا کسی است ، که کاخ باغچه جوق سردار ماکو را نقاشی نموده است ،
که به تحقیق بیشتر نیاز است ، و در افواه عامه وجود دارد ، که نقاش خانه
مزبور پدر آقا عکاس (مصوّرزاده) مرحوم بوده است. در مورد قدمت این بنا ،
آقای کبیری مالک قبلی ، اظهار می دارند ، که در زمان زندیه احداث گردیده
است و از اینکه بعضی از ساختمانهای موجود در خوی مانند : ساختمان مقبره
قدمتش به دوره صفوی میرسد ، به سبب مشابهتی که در این دو بنا وجود دارد ،
می توان اظهار کرد ، که این بنا نیز متعلق به دوره صفوی بوده است. که
البته هر دو نظریه اینکه این بنا متعلق به دوره صفویه و زندیه باشد رد شده و
به احتمال قوی این بنا متعلق به دورهقاجاریه می باشد.