بایگانی ارديبهشت ۱۴۰۱ :: نقش برتر پارس ، معماری، عمران، شهرسازی ، مرمت

پاورپوینت اصول معماری ایران و سبک شناسی معماری ایرانی

پاورپوینت اصول معماری ایران و سبک شناسی معماری ایرانی

تعدادبرگ: 50 اسلاید قیمت: 8500 تومان حجم فایل: 4424 kb	تعدادمشاهده 213

بخشی از مطلب

استاد پیرنیا 5 اصل مهم در معماری ایرانی را تبیین کردند: 1- مردم واری 2- درون گرایی 3- خودبسندگی 4- پرهیز از بیهودگی 5- نیارش و پیمون. پیرنیا تا زمان وفاتش در سال 1376 ترتیب اخیر اصول را حفظ کرد و پیوسته کوشید درستی آن ها را نشان دهد و آن ها را با توضیح و مثال غنی کند. و اما آن پنج اصل:

1- مردم واری: از نخستین اصولی بود که مرحوم پیرنیا پایه گذاری کردند. ایشان مدعی بودند که این اصل را از معماران کارآزموده ایرانی آموخته است. به نظر ایشان، بنا آنگاه مردم وار است که در آن مقیاس انسانی به نحو مطلوب رعایت شده باشد یعنی اندام های بنا با اندام های انسان و نیازهای او تناسب داشته باشد.ایشان می گفتند: هر جانداری، هر پرنده ای، هر آفریده ی زنده ای، لانه و آشیانه خود را به اندازه خود و در خور نیاز خودش می سازد، چرا ما مردم خانه هایی می سازیم که بیرون از اندازه ماست؟...یک تخت خواب بگذارد گوشه اش و به غریبی خودش گریه کند. برای رسیدن به چنین مقصودی، معمار بایست زندگی انسان ایرانی و نیازهای او را در عرصه های گوناگون کاملا می شناخت. در طی فعالیت های استاد پیرنیا و بر اساس همین اصل بود که موجب می شد هم حریم خصوصی خانه ها حفظ شود و هم همسایگان از حال هم خبر داشته باشند. اگر معمار، خانه را چنان بسازد که همسایه از همسایه خبر نداشته باشد، آن خانه مردم وار نیست. آنچه ذهن مانوس با مفاهیم معماری مدرن از اصل مردم واری در می یابد، "مقیاس انسانی " است یعنی متناسب بودن کالبد بنا با اندازه های بدن انسان؛ اما مراد استاد پیرنیا از مردم واری فراتر از این است. پیرنیا گاهی از این اصل چنان سخن می گوید که از آن، فقط تناسب اندام های بنا با اندام های انسان یعنی فقط امری کالبدی و جسمانی استنباط می شود، اما با مطالعه همه ی سخن او درباره این اصل، در می یابیم که او این تناسب را بیش از تناسب جسمانی می داند. وی می گوید بنا باید با زندگی انسان و احوال او متناسب باشد و وقتی معمار قدیمی را می برید در یک اتاق قدیمی که متناسب نیست، می گوید مردم وار نیست یعنی مقیاس انسانی ندارد، مراد آن است که مناسب احوال و رفتار و زندگی آدمی که می خواهد در آنجا باشد نیست یعنی این اتاق مناسب زندگی نیست، یا آن بنا درخور مدرسه بودن نیست. حتی در تعریف مردم واری، از مقدار و کیفیت نور و نوع و جنس مصالح نیز سخن می گوید. پس بنایی مردم وار است که با زندگی انسان در درون آن متناسب باشد. از نظر استاد پیرنیا معماری را باید با زندگی درون آن شناخت.

2- درون گرایی: در ایران بیشتر بناها درونگرا هستند و بنا محوطه باز دست ساز را در آغوش می گیرد. معمار اجزای بنا را برگرد این منظره دست ساز می چیند. پس بنا به درون خود می نگرد و می گراید واز این رو درونگراست. درون گرایی برخاسته از اقلیم ایران است. آب و هوای بیشتر ایران گرم و خشک است؛هوای خشک و بادهای آزاردهنده و شن های روان و آفتاب سوزان دارد و مناظر طبیعی و گسترده ندارد. معمار برای اینکه بتواند منظری سبز و خوشایند، چون بهشتی در میان کویر خشک و گرم پدید آورد، ناچار است که آن را در وسعتی محدود و محصور کند.از همین روست که در جاهایی مثل شمال کشور، خانه های برون گرا می سازند. درون گرایی برخاسته از فرهنگ ایرانی نیز هست.سه ویژگی بارز فرهنگ ایرانی در معماری درونگرا؛ درون گرایی عرفانی، حجاب و حریم است. معمار ایرانی مانند عارف ایرانی، درونگرا بوده و همچون عارف فراگرفته بود که بیشتر به درون توجه باید داشت تا بیرون: حیاطی در میان و اتاق ها و دیگر اجزای بنا در پیرامونش و نمای خارجی ساده و بی روزن. موضوع این است که ایرانی نمی خواهد کسی در خلوتش نگاه کند.الان در شمال تهران، در نیاوران و بالای شمیران کاخ هایی ساخته اند و خریدند که مالکان آنها، بیشتر زندگیشان در آمریکا و اروپا می گذرد و حتی همسرانشان بعضا خارجی هستند ولی می بینیم که جلوی خانه را هر کدام به نحوی پوشانده اند که از خانه ی کناری،خانه آنها دیده نشود... شاید هیچ جایی سابقه نداشته باشد که یک نفر با زیرپیراهن و زیرشلواری در خانه بنشیند و چند نفر هم پهلویش باشند. اروپایی ها حتی جلوی همسرشان حتما باید شلوار بپوشنند، ولی ایرانی با کمال راحتی گاهی اوقات با آن تنبان های بنددار می آمد بیرون و هیچ عیبی هم نداشت و این چیز مهمی نبود، چون رسم بود . با وجود این، پوشش داشت و با عبا لباس زیر را می پوشاند.

3- خود بسندگی: معماران ایرانی می کوشیدند ساخت مایه بنا، یعنی مواد و مصالح آن را از نزدیک ترین محل به دست آورند و نیازمند محل های دیگر نباشند؛ می کوشیدند" خودبسنده" باشند.بر این باور بودند که ساخت مایه ها باید " بوم آورد" یا " ایدری" باشند. زیرا در این صورت هم سرعت ساختن بالا می رود و هم با طبیعت پیرامونش سازگارتر می شود و هم در تعمیر بنا، ساخت مایه هایش همیشه در دسترس است. استاد پیرنیا در مورد این اصل می گوید: خودبسندگی یعنی اینکه معمار به آنچه در دسترس دارد بسنده کند.به علاوه، خودبسندگی متضمن معنایی بومی از چیزی است که در روزگار ما در جریان معماری پایدار ظهور کرده است. پیرنیا بی آنکه از این جریان مطلع باشد و به جلوه های باب روز آن دل سپرده باشد، معنای برخی از جنبه های ارزنده معماری پایدار را در این اصل بیان کرده است.

4- پرهیز از بیهودگی: هنرمندان و معماران ایرانی به ویژه پس از اسلام می کوشیدند آنچه را بایسته بود، به بهترین نحو انجام دهند آنان هرگز به خود اجازه نمی دادند، حتی در مهم ترین بناها، کاری بیهوده انجام دهند و چیزی بیهوده به کار برند وجود و کیفیت هر تزئینی ضرورتی داشت. مثلا اگر گنبدی را از تیزه تا پای کار کاشی می کردند برای تزئین محض نبود ، بلکه کاشی پنام(عایق رطوبتی و حرارتی) گنبد بود. کاشی را منقش می کردند تا در هنگام تعمیر، جای تعمیر شده پنهان بماند، زیرا عمر کاشی کوتاه بود و اگر تک رنگ و یکدست باشد، نمی توان آن را به آسانی تعمیر کرد و به وضع نخست در آورد.کاشی را معرق می کردند، برای اینکه بتوان قطعاتش را تعمیر و تعویض کرد. کاربندی و پوش داخلی بنا که به منزله پوشش دوم در زیر گنبد اصلی و بیرونی قرار می گیرد، پوششی دو جداره و عایق در برابر گرما و سرما ایجاد می کند. افزون براین برای به اندام کردن ارتفاع بنا هم به کار می آید و دیگر موارد.

5- نیارش و پیمون: نیارش یعنی آنچه بنا را نگه می دارد و علم نیارش یعنی علم برپا نگه داشتند بنا. نیارش به همه ی کارهایی گفته می شود که برای ایستایی و پایداری بنا انجام می گیرد و شامل سه علم است: استاتیک، مصالح شناسی، فن ساختمان. اساس زیبایی در معماری ایرانی، منطقی بودن و متناسب بودن و قرار گرفتن هرچیز در جای خود است. در معماری ایرانی ، طرح و اجرا و معماری و سازه از یکدیگر جدا نبود. این آمیختگی با بهره گیری از دستگاه " پیمون " محقق می شد. معماران ایرانی بر آن بودند که پرداختن به اندازه و عدد در معماری موجب خطا می شود؛ از این رو به جای اندازه به نسبت ها می پرداختند. پیداست که در این پیمون، نیارش نیز نهفته بوده است. پیرنیا معتقد است معمار کارآزموده می توانست طرحی در اندازد که هم کارآمد باشد و هم زیبا و هم ایستا و هم عملی. و در ادامه مقوله " نیاریش " بود که پیرنیا " پیمون " را بیان کرد. از نظر استاد پیرنیا حتی معماری نقاط دوردست نیز باید در خور مردم و شیوه زندگی و فرهنگ آنان باشد و در همان حال ایستا و پایا باشد، که در مجموعه هایی از تناسبات و ترکیبات به نام " پیمون " محقق می شد. پیمون محصول نسبت های آزموده ای بود که به یافتن اندازه های درست در طراحی معماری و سازه بنا می انجامید. اندازه های درست، اندازه هایی است که هم کارآیی را بر می آورد و هم زیبایی و هم ایستایی را. پیمون گویی چیزی بود از قبیل آنچه کریستوفر الکساندر از آن به الگو تعبیر می کند، بلکه شاید بتوان ادعا کرد که پیمون پیرنیا از الگوی الکساندر، جامع تر و گویا تر است و با فرهنگ ایرانی متناسب تر.
و.......